Phong cách Art Nouveau là gì? Phát triển mạnh mẽ ở châu Âu, đặc biệt là ở Bỉ và Pháp, Art Nouveau là một phong trào nghệ thuật đối nghịch với thời đại cách mạng công nghiệp cuối thế kỷ 19. Trong bài viết sau, Miko Tech sẽ cùng bạn tìm hiểu về phong cách nghệ thuật này những đặc điểm nổi bật mà bạn cần biết.
Art Nouveau là gì?
Art Nouveau (Tân nghệ thuật) là một phong trào nghệ thuật và kiến trúc bắt nguồn từ châu Âu, xuất hiện vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.
Từ “Art Nouveau” trong tiếng Pháp có nghĩa là “Nghệ thuật mới”. Phong trào này khởi nguồn và phát triển mạnh mẽ ở châu Âu trước khi lan rộng sang nhiều nơi khác trên thế giới. Art Nouveau nổi tiếng với việc sử dụng các đường cong tinh tế, mềm mại lấy cảm hứng từ các yếu tố tự nhiên.
Mặc dù chỉ tồn tại trong một thời gian ngắn, phong trào này vẫn có ảnh hưởng sâu rộng đến kiến trúc và thiết kế đương đại.
Lịch sử của Art Nouveau
Phong cách Art Nouveau xuất hiện vào thời kỳ phát triển công nghệ mạnh mẽ, phổ biến vào cuối thế kỷ 19. Sau Cách mạng Công nghiệp, châu Âu bước vào thời đại của công nghiệp và sản xuất hàng loạt. Phong cách Art Nouveau là phong cách nghệ thuật hiện đại đầu tiên, vừa tiếp nhận lại vừa chống lại ảnh hưởng của Cách mạng Công nghiệp.
Art Nouveau bắt nguồn từ sự phản ứng chống lại chủ nghĩa lãng mạn và chủ nghĩa hiện thực, cũng như sự nhàm chán của phong cách Victoria. William Morris được coi là cha đỡ đầu của phong trào Art Nouveau. Ông là người ủng hộ mạnh mẽ việc phục hưng các kỹ thuật thủ công mỹ nghệ truyền thống trong thời kỳ Cách mạng Công nghiệp thiên về sản xuất hàng loạt.
Khám phá thêm về: Isometric Là Gì? Ý Nghĩa, Công Dụng Của Kỹ Thuật Isometric
Đặc điểm nổi bật của Art Nouveau
Sau một thời gian phát triển mạnh mẽ, Art Nouveau đã bị thay thế bởi các trào lưu nghệ thuật khác, nhưng vẫn để lại dấu ấn quan trọng trong lịch sử nghệ thuật toàn cầu. Những đặc điểm nổi bật của phong cách này là:
Chịu ảnh hưởng bởi nghệ thuật Nhật Bản
Nghệ thuật Nhật Bản, đặc biệt là phong trào Ukiyo-e, đóng vai trò quan trọng trong việc định hình phong cách Art Nouveau. “Ukiyo-e” trong tiếng Nhật có nghĩa là “bức tranh của thế giới phù du”. Điểm đặc trưng của Ukiyo-e là phối cảnh có độ phẳng đặc trưng, tập trung vào các yếu tố chính và loại bỏ các chi tiết rườm rà.
Giữa phong cách Art Nouveau và Ukiyo-e cũng có nhiều sự tương đồng như đường nét uyển chuyển, mềm mại cùng màu sắc rực rỡ và họa tiết phức tạp. Các nghệ sĩ Ukiyo-e thường tập trung vào việc minh họa các chủ đề từ cuộc sống hàng ngày như cảnh đẹp tự nhiên, cảnh thị trấn sôi động hoặc hình ảnh phụ nữ đầy nữ tính.
Đường nét bất đối xứng
Đặc trưng dễ nhận biết nhất của Art Nouveau chính là đường nét lượn sóng bất đối xứng. Trong nghệ thuật thị giác của Art Nouveau, đường nét được coi là yếu tố quan trọng nhất, chi phối các yếu tố khác như hình khối, họa tiết,… Những đường nét này gợi nhớ đến các hình ảnh trong tự nhiên như nụ hoa, độ cong của dây leo, cánh côn trùng hoặc các cấu trúc khác.
Đề cao vẻ đẹp phái nữ
Khác với hình ảnh phụ nữ e thẹn, nhút nhát thời kỳ Victoria, hình ảnh phụ nữ trong phong cách Art Nouveau thường được thể hiện một cách táo bạo và gợi cảm. Họ được diễn tả với phong thái tự tin hơn, quyền lực hơn và quyến rũ hơn. Điều thú vị là giai đoạn này cũng đánh dấu sự xuất hiện của những nữ nghệ sĩ có ảnh hưởng lớn như diễn viên Sarah Bernhardt và nghệ sĩ múa đương đại Loie Fuller.
Phong cách hoa lá
Phong cách Art Nouveau đặc trưng với việc sử dụng họa tiết hoa lá và các đường cong tự nhiên và bất đối xứng. Thay vì sử dụng các đường cong hình học hoàn hảo, Art Nouveau ưa chuộng những đường cong mô phỏng theo hình dạng của hoa lá trong tự nhiên.
Hình ảnh hoa lá này không chỉ đơn thuần là sao chép mà được cách điệu và biến tấu theo phong cách riêng của nghệ sĩ. Đồng thời, các tác phẩm Art Nouveau cũng thường sử dụng các gam màu pastel nhẹ nhàng, thanh lịch và gần gũi với thiên nhiên.
Đọc thêm về: Popart Là Gì? Đặc Điểm Của Nghệ Thuật Đại Chúng Popart
Ứng dụng của Art Nouveau
Art Nouveau không chỉ giới hạn trong lĩnh vực hội họa và điêu khắc mà có ảnh hưởng sâu rộng đến xã hội sau này. Phong cách Art Nouveau được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống bao gồm:
Thiết kế đồ họa
Art Nouveau đã có ảnh hưởng to lớn đến thiết kế đồ họa vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Chẳng hạn, các poster của Alphonse Mucha thường có hình ảnh phụ nữ xinh đẹp với mái tóc dài uốn lượn, trang phục hoa văn cầu kỳ và khung tranh được trang trí bằng những đường cong mềm mại hoặc họa tiết hoa lá. Ví dụ điển hình là poster quảng cáo cho vở kịch “Sarah Bernhardt” (1896) và “La Gioconda” (1899).
Kiến trúc
Antoni Gaudí là một kiến trúc sư người Tây Ban Nha, nổi tiếng với những công trình kiến trúc mang đậm phong cách Art Nouveau. Các thiết kế nội thất của Gaudí cũng chịu ảnh hưởng mạnh mẽ từ phong cách này, thể hiện qua những đường cong mềm mại, họa tiết hoa lá cách điệu và màu sắc pastel nhẹ nhàng.
Ví dụ điển hình là nội thất của Casa Batlló (1904) và Casa Milà (1910). Tọa lạc tại Passeig de Gràcia, Barcelona, Tây Ban Nha, Casa Battló là một trong những công trình kiến trúc Art Nouveau nổi tiếng nhất.
Mặt tiền của Casa Battló được trang trí bằng những đường cong uốn lượn, hoa văn lấy cảm hứng từ thiên nhiên và các mảnh vỡ gốm nhiều màu sắc. Bên trong tòa nhà cũng được trang trí công phu với những đường nét uốn lượn, hoa văn và màu sắc rực rỡ.
Các tòa nhà, bảo tàng và ga tàu điện trên khắp Châu Âu vẫn đang giữ nguyên phong cách kiến trúc Art Nouveau cho đến ngày nay.
Một số công trình kiến trúc Art Nouveau khác:
Nội thất
Nội thất được thiết kế theo phong cách Art Nouveau vẫn khá phổ biến trong cuộc sống hiện đại, đặc biệt là các không gian cá nhân như nhà riêng. Thay vì sử dụng những đường thẳng cứng nhắc, các kiến trúc sư theo phong cách Art Nouveau ưa chuộng những đường cong mềm mại. Những đường cong này được thể hiện trên các vật dụng như bàn ghế, tủ quần áo, tủ chén, giường ngủ,…
Thiết kế trang sức
Trang sức Art Nouveau được biết đến với những thiết kế tinh xảo và độc đáo, sử dụng các đường cong uốn lượn, hoa văn lấy cảm hứng từ thiên nhiên và sử dụng các loại đá quý. Georges Fouquet là một nhà thiết kế trang sức người Pháp nổi tiếng với những sáng tạo theo trường phái Art Nouveau.
Fouquet sinh ra trong một gia đình có truyền thống lâu đời về chế tác trang sức. Năm 1895, Fouquet tiếp quản công việc kinh doanh của gia đình sau khi cha ông qua đời. Phong cách thiết kế của Fouquet được đặc trưng bởi hoa văn lấy cảm hứng từ thiên nhiên và có màu sắc rực rỡ.
Phân biệt Art Nouveau và Art Deco
Chúng ta thường nhầm lẫn giữa Art Deco và Art Nouveau. Tuy nhiên, hai phong cách này khác biệt cả về mặt thời gian lẫn phong cách.
Khoảng năm 1910, Art Deco bắt đầu thay thế Art Nouveau như một phong cách nghệ thuật thị giác tiếp theo. Art Deco được thừa hưởng từ Art Nouveau và đã gây ra một cuộc cách mạng đáng kể.
- Art Nouveau sử dụng đường cong và các hình thức tự nhiên như tiên nữ, côn trùng và cỏ dại (như đèn Tiffany là một ví dụ điển hình).
- Art Deco lại ưa chuộng các đường thẳng ngang, đường tuyến tính và các sắp xếp theo cách đặc biệt. Art Deco có vẻ thanh mảnh, gọn gàng, và các họa tiết như tam giác, đường zigzag, hình bình hành… tượng trưng cho sự tiến bộ trong thương mại, khoa học kỹ thuật và tốc độ.
- Art Nouveau tập trung vào tính thẩm mỹ hơn và có nhiều chi tiết và trang trí phức tạp trong thiết kế.
- Art Deco tập trung vào hình thức và chức năng. Đây cũng là một biểu hiện sớm của Chủ nghĩa Hình thức và Chủ nghĩa Công năng (Functionalism, Formalism). Art Deco sử dụng các vật liệu như thép không gỉ, thủy tinh, kim loại, gỗ khảm và nhựa trong thiết kế, với vẻ đẹp bóng loáng, bề mặt phẳng, thiết kế liền mạch và sắc nét.
Trong những năm 1920 và 1930, vật liệu đã trở thành biểu tượng của phong cách thiết kế “thời đại”, trong đó Art Nouveau đại diện cho khởi đầu, còn Art Deco tiến gần đến đỉnh cao.
Điều thú vị là cả hai trường phái này đều mang đến cảm giác tươi mới và độc đáo. Chúng tạo thành một sự liên kết giữa các trường phái thiết kế của thế kỷ 19 như “chủ nghĩa lãng mạn và tân cổ điển” – những gì đã trở nên lỗi thời, và “chủ nghĩa hiện đại”.
Tổng kết
Với những đặc điểm độc đáo và sức ảnh hưởng to lớn, Art Nouveau đã để lại dấu ấn sâu đậm trong nhiều lĩnh vực như kiến trúc, nội thất, trang sức, thời trang, đồ họa… Ngày nay, dù đã trải qua hơn một thế kỷ, Art Nouveau vẫn tiếp tục truyền cảm hứng cho các nghệ sĩ và nhà thiết kế trên toàn thế giới.
Hy vọng Miko Tech đã giúp bạn hiểu được Art Nouveau là gì và những đặc điểm của phong cách này. Cám ơn bạn đã theo dõi và hãy chờ đón những nội dung mới nhé!
Ý Nhi tốt nghiệp Đại học Kinh tế TP.HCM và có hơn 2 năm kinh nghiệm trong lĩnh vực sáng tạo nội dung. Trong quá trình làm việc, Ý Nhi có kinh nghiệm sáng tạo nội dung trong nhiều lĩnh vực như công nghệ, thể thao điện tử, marketing, SEO,…
