Hiệu ứng đám đông là gì? 4 Cách tận dụng hiệu ứng đám đông

Hiệu ứng đám đông là một trong những hiện tượng mà chúng ta dễ dàng bắt gặp trong đời sống hằng ngày. Việc theo dõi hành vi của đám đông có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta ra quyết định. Do đó, một số doanh nghiệp đã khéo léo tận dụng hiệu ứng tâm lý này để đạt được thành công trong các chiến lược kinh doanh và marketing. Vậy, hiệu ứng đám đông là gì và vì sao chúng ta lại bị cuốn theo nó?

Hiệu ứng đám đông là gì?

Hiệu ứng đám đông (Bandwagon Effect) là một hiện tượng xã hội mà mọi người thường làm một điều gì đó chỉ vì họ thấy nhiều người khác cũng làm như vậy.

Những người tham gia hiệu ứng đám đông thường không quan tâm đến lý do hoặc logic đằng sau hành vi của họ mà chỉ đơn thuần là “theo đuổi trào lưu”. Hiệu ứng đám đông thường được bắt gặp trong nhiều khía cạnh của cuộc sống, bao gồm thời trang, chính trị, tiêu dùng, và thậm chí trong lĩnh vực đầu tư tài chính.

Ví dụ về hiệu ứng đám đông

Có nhiều ví dụ về hiệu ứng đám đông trong cuộc sống hàng ngày. Dưới đây là một số ví dụ:

• Hiệu ứng đám đông khi mua sắm: Khi một sản phẩm có nhiều đánh giá tốt, người ta sẽ dễ dàng ra quyết định mua hàng hơn. Trong siêu thị, khi thấy đám đông tranh nhau mua đồ giảm giá hay thấy nhiều người mua một món đồ nào đó, bất giác, bạn cũng lấy nó cho vào giỏ mua về.
• Hiệu ứng đám đông trong chính trị: Trong các cuộc bầu cử, khi một ứng cử viên được nhiều người ủng hộ, người ta sẽ dễ dàng bắt chước và ủng hộ ứng cử viên đó.
• Hiệu ứng đám đông trên mạng xã hội: Trên mạng xã hội, hiệu ứng đám đông có thể dẫn đến các hành vi như “ném đá” trên mạng xã hội. Hoặc chia sẻ thông tin sai lệch, không được kiểm chứng hoặc thậm chí là lăng mạ, xúc phạm.

Nguyên nhân gây ra hiệu ứng đám đông

Hiệu ứng đám đông là một hiện tượng xã hội có thể ảnh hưởng đến cách chúng ta ra quyết định hàng ngày. Vậy, bạn có thắc mắc rằng tại sao chúng ta lại bị cuốn theo và ra quyết định dựa trên hành vi của người khác?

Phương pháp suy nghiệm (Heuristic)

Bộ não con người thường sử dụng một phương pháp phỏng đoán gọi là phương pháp suy nghiệm (heuristic) để ra quyết định hiệu quả hơn. Heuristic là một kỹ thuật mà bộ não của chúng ta sử dụng để giải quyết vấn đề dựa trên kinh nghiệm. Nếu bạn đang cố gắng quyết định một điều gì đó, bạn có thể xem người khác làm gì và làm theo họ, nghĩa là bạn đang quyết định dựa trên kinh nghiệm của người khác.

Về mặt kinh tế, điều này cho phép bạn tiết kiệm chi phí thu thập thông tin bằng cách dựa vào kiến thức và kinh nghiệm của người khác.

Ví dụ: nếu bạn sắp có con, bạn có thể dành hàng giờ để nghiên cứu các loại xe đẩy trẻ em và cố gắng tìm ra loại tốt nhất. Nhưng rồi bạn phát hiện tất cả mọi người xung quanh đều có cùng một mẫu xe đẩy, bạn nghĩ rằng đó là mẫu tốt nhất vì mọi người đều đang dùng nó.

Hiệu ứng chân lý ảo (Illusory Truth Effect)

Hiệu ứng chân lý ảo đề cập đến một hiện tượng mà trong đó mọi người có xu hướng tin vào một tuyên bố hoặc một thông tin nào đó là đúng nếu tiếp xúc với nó nhiều lần. Nói cách khác, nếu chúng ta nghe hoặc đọc được một điều gì đó nhiều lần, chúng ta có nhiều khả năng tin vào nó. Hiệu ứng phổ biến nhất trên mạng xã hội, nơi mà các thông tin được chia sẻ nhanh chóng ngay cả khi chúng chưa được xác thực.

Ví dụ: bạn muốn đặt cược vào một đội bóng và bạn tin rằng họ sẽ chiếm ưu thế trong mùa giải năm nay. Tuy nhiên, bạn liên tục nghe được những thông tin rằng đội bóng bạn ủng hộ đang có những khó khăn và đội bóng đối thủ mạnh ra sao. Nghe những đánh giá của người khác có thể khiến bạn suy nghĩ lại quyết định đặt cược và chuyển sang ủng hộ đội khác.

Mong muốn được chấp nhận

Con người là một sinh vật luôn tìm kiếm sự chấp thuận của người khác. Vì lý do này, hiệu ứng đám đông trở nên phổ biến vì mọi người luôn mong muốn được trở thành một phần của cộng đồng.

Ví dụ: một người có thể ra quyết định theo đám đông để được chấp nhận dù đôi khi họ không rõ ràng về động cơ của mình. Khi cả nhóm bàn luận về một quán ăn, họ có thể lựa chọn địa điểm nổi tiếng nhất vì nó dễ được chấp nhận nhất.

Hội chứng FOMO

FOMO, viết tắt của “Fear of Missing Out,” là một hiện tượng tâm lý xã hội phổ biến trong xã hội hiện đại và có mối liên quan mật thiết với hiệu ứng đám đông. Hiệu ứng FOMO thể hiện sự lo sợ hoặc lo âu của một người khi họ nghĩ rằng họ đang bỏ lỡ hoặc sẽ bỏ lỡ những trải nghiệm, sự kiện, hoặc cơ hội quan trọng đang diễn ra hoặc sẽ diễn ra.

Mối liên quan giữa hiệu ứng FOMO và hiệu ứng đám đông nằm ở việc cả hai đều xuất phát từ mong muốn của con người muốn tham gia vào các hoạt động, xu hướng, hoặc sự kiện được cho là phổ biến. Tức là, FOMO thường kích thích mọi người đi theo đám đông và làm những gì mà mọi người đều làm.

Tư duy nhóm chiếm ưu thế

Tất cả chúng ta đều dễ dàng bị ảnh hưởng bởi những người xung quanh. Ví dụ: nếu chúng ta ở gần những người tập thể dục thường xuyên, chúng ta cũng có xu hướng tập thể dục nhiều hơn. Nếu xung quanh chúng ta có những người đọc nhiều, điều đó sẽ khuyến khích chúng ta đọc nhiều hơn.

Do đó, về cơ bản là khi những người xung quanh chúng ta làm điều gì đó, chúng ta cũng có xu hướng tuân theo điều đó.

Tác động của hiệu ứng đám đông

Hiệu ứng đám đông có thể được nhìn thấy trong nhiều lĩnh vực của cuộc sống hàng ngày. Từ thị trường tiêu dùng đến lĩnh vực chính trị và công nghệ, hiệu ứng này đã thay đổi cách chúng ta ra quyết định và hành động. Trong phần này, chúng ta sẽ khám phá tác động của bandwagon effect trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Hiệu ứng đám đông trên mạng xã hội

Hiệu ứng đám đông không chỉ xảy ra trong thế giới thực mà còn tồn tại và phát triển mạnh mẽ trên mạng xã hội. Dưới đây là một số biểu hiện của hiệu ứng đám đông trên mạng xã hội:

• Lan truyền thông tin nhanh chóng: Trên mạng xã hội, thông tin có thể lan truyền nhanh chóng qua việc chia sẻ và retweet. Thông tin sai lệch hoặc tin đồn có thể lan truyền rộng rãi và gây ra sự hiểu lầm trong cộng đồng mạng.
• Tạo thành “xu hướng”: Các chủ đề hoặc trào lưu có thể nhanh chóng trở nên phổ biến và thu hút sự quan tâm của hàng triệu người, đôi khi chỉ sau một bài đăng hoặc video độc đáo.
• Ngoài ra, trên mạng xã hội, hiệu ứng đám đông có thể dẫn đến các hành vi như “ném đá”. Đồng thời còn có những chia sẻ thông tin sai lệch, hoặc thậm chí là lăng mạ người khác.

Trong chính trị

Trong chính trị, hiệu ứng đám đông có thể khiến công dân bỏ phiếu quyết định ủng hộ một ứng cử viên hoặc chính sách chỉ vì họ thấy rằng nhiều người khác cũng đã làm như vậy. Khi một ứng cử viên hoặc chính trị gia đã có sự ủng hộ đông đảo từ đám đông. Điều này có thể tạo ra một hiệu ứng lan truyền tích cực.

Do đó, các ứng cử viên có thể cho thấy rằng mình đang tạo ra những thay đổi vì cộng đồng và cam kết sẽ mang lại lợi ích cho cộng đồng để nhận được sự ủng hộ từ đám đông. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng đám đông không phải lúc nào cũng đúng và việc nghe theo người khác có thể làm mất đi sự đa dạng ý kiến trong chính trị.

Trong tiêu dùng

Người tiêu dùng thường ra quyết định tiêu dùng dựa trên việc thu thập ý kiến và đánh giá của những người tiêu dùng khác. Điều này mang lại nhiều lợi ích cho người dùng nhờ tiết kiệm được thời gian tìm hiểu về mặt hàng. Chẳng hạn, một sản phẩm có 4 lượt đánh giá 5 sao trên Shopee trông không “uy tín” như một sản phẩm có 1000 lượt đánh giá 4 sao.

Hay tiếp tục ví dụ về xe đẩy trẻ em đã nhắc đến trước đó. Bạn mua xe đẩy vì những gia đình xung quanh bạn đều dùng loại xe đẩy đó. Thay vì dành hàng giờ đồng hồ tìm hiểu về các loại xe đẩy trẻ em, bạn ra quyết định nhanh chóng dựa trên hành vi của người khác và tin rằng sản phẩm tốt nên mới có nhiều người dùng.

Trong thị trường tài chính

Hiệu ứng đám đông đã được xác định là có ảnh hưởng đến hành vi của các nhà đầu tư trên thị trường. Với những nhà đầu tư không có nhiều kiến thức chuyên môn, họ dễ dàng đi theo đám đông và điều này có thể dẫn đến nhiều hệ lụy. Thị trường tài chính là thị trường dễ bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng này, nhất là khi hiện nay có rất nhiều thông tin không chính xác hoặc tin đồn thất thiệt tồn tại.

Một trong những ví dụ cho điều này là Khủng hoảng tài chính toàn cầu năm 2008. Trong giai đoạn trước đó, giá bất động sản ở Hoa Kỳ tăng mạnh, nhiều ngân hàng cho vay mua nhà mà không siết chặt khâu kiểm duyệt. Và khi giá trị bất động sản giảm mạnh, hay chúng ta còn gọi là “bong bóng bất động sản”, các ngân hàng này nhanh chóng vỡ nợ và kéo theo hàng loạt hệ lụy như thất nghiệp và phá sản.

“Bong bóng bất động sản” (housing bubble) là một hiện tượng khi giá trị bất động sản bị thổi phồng cao hơn giá trị thực sự của chúng. Khi có tin đồn rằng giá nhà sẽ tăng, đám đông bắt đầu đua nhau mua bất động sản khiến cầu mua nhà tăng lên. Nhưng khi bong bóng bất động sản nổ, giá trị tài sản sụt giảm mạnh dẫn đến các tác động tiêu cực đến nền kinh tế, bao gồm sụp đổ của thị trường tài chính.

Trong công nghệ

Sự phát triển của công nghệ buộc con người cũng phải thay đổi theo để thích ứng và không bị tụt hậu. Khi một công nghệ mới nổi lên và thu hút sự quan tâm của một số lượng lớn người dùng ban đầu, hiệu ứng đám đông có thể làm cho nó trở thành một hiện tượng.

Trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo (AI) và học máy (machine learning), khi một dự án công nghệ cụ thể đạt được thành tựu đáng kể, nó có thể thu hút sự quan tâm của công chúng và các doanh nghiệp. Các phần mềm ứng dụng AI dần dần được phát triển rộng rãi và người dùng cũng cần học cách sử dụng các phần mềm này để không bị tụt hậu.

Hiệu ứng đám đông tích cực hay tiêu cực?

Hiệu ứng đám đông có thể mang lại nhiều lợi ích tích cực và cũng có cả những mặt tiêu cực. Vậy đâu là những điểm tích cực và đâu là những điểm tiêu cực?

Tích cực

• Tạo đà cho hành động tích cực: Hiệu ứng đám đông có thể kích thích chúng ta tham gia vào các hành động như ủng hộ các chương trình từ thiện, tham gia vào các hoạt động xã hội, hoặc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường.
• Thúc đẩy sự đổi mới: Bandwagon effect cũng có thể tạo đà cho sự đổi mới và sáng tạo. Khi một ý tưởng hoặc sản phẩm mới được nhiều người ủng hộ, nó có thể được phát triển và cải tiến nhanh chóng.
• Làm tăng nhận thức: Việc lan truyền thông điệp tích cực thông qua đám đông có thể làm tăng sức ảnh hưởng của nó.
• Tạo cơ hội kinh doanh: Khi một sản phẩm hoặc dịch vụ thu hút sự quan tâm của đám đông, nó có thể làm tăng doanh số bán hàng tăng và tạo cơ hội cho doanh nghiệp phát triển.

Tiêu cực

• Thiếu sáng tạo và đánh giá độc lập: Hiệu ứng đám đông có thể khiến người ta thiếu khả năng đánh giá một tình huống hoặc thông tin một cách đúng đắn. Mọi người có thể áp đặt ý kiến và quyết định của đám đông lên bản thân mình mà không xem xét kỹ lưỡng.
• Sự lan truyền của hành vi tiêu cực: Hành vi hoặc ý kiến tiêu cực có thể lan truyền nhanh chóng và gây ảnh hưởng đến đám đông.
• Cản trở quyết định đúng đắn: Hiệu ứng này có thể làm cho chúng ta đánh giá thông tin hoặc quyết định dựa theo người khác mà không có sự cân nhắc rõ ràng hoặc tìm hiểu.
• Tin tức giả mạo: Trong môi trường trực tuyến như mạng xã hội, hiệu ứng đám đông có thể khiến tin tức giả mạo hoặc thông tin sai lệch được lan truyền nhanh chóng và dẫn đến những hệ lụy nghiêm trọng.

4 Cách tận dụng hiệu ứng đám đông trong marketing

Để tận dụng sức mạnh của đám đông trong marketing, các doanh nghiệp có thể tham khảo một số chiến lược mà Miko Tech sẽ giới thiệu ngay sau đây:

1. Khuyến khích chia sẻ

Khởi nguồn của hiệu ứng đám đông là việc lan truyền thông tin. Chẳng hạn, mỗi khi công ty đăng bài trên mạng xã hội, bạn có thể khuyến khích người xem chia sẻ thông điệp đó. Hãy đảm bảo rằng luôn có nút chia sẻ trên những nền tảng mà bạn đăng tải thông tin, dù là trong giao tiếp nội bộ hay thông tin công bố trước công chúng.

Bạn cũng có thể khuyến khích nhân viên chia sẻ bài viết của công ty và nói về trải nghiệm của họ với thương hiệu. Chia sẻ thông tincó thể tạo ra hiệu ứng đám đông bằng cách tạo ra một sự lan truyền tự nhiên. Khi người khác chia sẻ bài viết của bạn, nó có thể thu hút sự quan tâm từ một lượng lớn người khác, dẫn đến tăng độ nhận diện thương hiệu và sự phát triển của doanh nghiệp.

Khám phá thêm về: Buzz Marketing Là Gì? Cách Tạo Buzz Thu hút Truyền Thông

2. Công khai những con số

Hãy cho công chúng biết công ty có bao nhiêu người theo dõi trên nền tảng truyền thông xã hội, số lượng độc giả truy cập blog mỗi tháng hoặc số lượng khách hàng của công ty. Những con số “khủng” nói lên nhiều thứ và chúng có thể làm tăng uy tín của bạn với người đọc. Đương nhiên, cách này chỉ áp dụng được khi doanh nghiệp có những con số đủ lớn để công khai.

3. Đánh giá của khách hàng

Những đánh giá chân thực từ khách hàng trước đó có thể tạo ra hình ảnh tích cực về sản phẩm hoặc thương hiệu. Bạn có thể khuyến khích khách hàng chia sẻ trải nghiệm của họ thông qua việc đánh giá trên trang web hoặc yêu cầu họ viết một lời đánh giá về sản phẩm hoặc dịch vụ của công ty. Không gì có thể thuyết phục công chúng tốt hơn lời đánh giá của những khách hàng đã sử dụng sản phẩm, dịch vụ.

4. Sức mạnh của influencer

Đừng bỏ qua sức ảnh hưởng của người nổi tiếng. Hãy cân nhắc việc hợp tác với những người có sức ảnh hưởng (influencer) để quảng bá thương hiệu và sản phẩm.

Ví dụ: một nhà sản xuất giày có thể hợp tác với một vlogger trong lĩnh vực du lịch và đề nghị vlogger đánh giá trải nghiệm sử dụng sản phẩm. Những người yêu thích vlogger du lịch có thể được thôi thúc mua giày sau khi xem được review chân thực.

Đọc thêm về: Tâm lý khách hàng là gì? Cách phân tích, nắm bắt tâm lý khách hàng

Kết luận

Hiệu ứng đám đông có thể mang lại nhiều lợi ích nếu được tận dụng đúng đắn nhưng đồng thời cũng mang lại nhiều nguy cơ cho xã hội.

Bài viết trên của Miko Tech đã giải thích cho bạn hiệu ứng đám đông là gì cũng như những lý do vì sao chúng ta chịu ảnh hưởng bởi hiệu ứng này trong đời sống. Hy vọng bạn đã giải đáp được những thắc mắc của mình và đừng quên chia sẻ bài viết nếu thấy hay nhé!