Business Model (hay mô hình kinh doanh) là nền tảng để giúp doanh nghiệp định hình được các chiến lược kinh doanh và tạo ra nhiều lợi nhuận nhất có thể. Tuy nhiên, làm sao để thiết lập một mô hình kinh doanh hiệu quả và phù hợp với doanh nghiệp?
Trong bài viết sau đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu Business Model là gì? Cách thiết lập mô hình kinh doanh và các yếu tố cơ bản là gì? Cùng bắt đầu nhé!
Business Model là gì?
Đầu tiên, chúng ta sẽ tìm hiểu business model là gì cũng như vì sao các doanh nghiệp cần thiết lập nó để vận hành tốt hơn.
Định nghĩa
Business model là gì? Business model (hay mô hình kinh doanh) tức là cách mà một doanh nghiệp vận hành và tạo ra giá trị. Một mô hình sẽ bao gồm các thành phần chính như khách hàng mục tiêu, sản phẩm hoặc dịch vụ cung cấp, cách thức tiếp cận thị trường, cách thức sinh lời, cơ cấu tài chính và các yếu tố khác liên quan đến hoạt động kinh doanh.
Một business model hiệu quả giúp doanh nghiệp đạt được mục tiêu kinh doanh và tối ưu hóa lợi nhuận.
Vai trò của business model
Mô hình kinh doanh đóng vai trò rất quan trọng trong thành công của một doanh nghiệp vì nó giúp xác định cách thức tạo ra giá trị và lợi nhuận, trong đó bao gồm:
Hỗ trợ điều chỉnh, thiết lập chiến lược kinh doanh
Mô hình kinh doanh cung cấp những thông tin về cách doanh nghiệp có được lợi nhuận. Do đó, nó có thể hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc định hướng lại hoặc thiết lập những chiến lược kinh doanh để tiếp cận thị trường tốt hơn và tăng lợi nhuận.
Tập trung vào yếu tố cần thiết
Trong mô hình kinh doanh, chúng ta sẽ tiến hành xác định những yếu tố chính như sản phẩm hoặc dịch vụ, khách hàng mục tiêu, cách tiếp cận thị trường, cơ cấu tài chính,… Những yếu tố này là yếu tố cần thiết và cũng là những yếu tố chính mà một doanh nghiệp cần tập trung để hoạt động hiệu quả và thành công trên thị trường.
Định hướng tài chính
Mô hình kinh doanh có thể hỗ trợ trong việc cung cấp định hướng tài chính của doanh nghiệp. Thông qua nó, doanh nghiệp có thể xác định các nguồn thu và chi phí, sau đó dự trù kinh phí để đảm bảo hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp diễn ra bình thường và hiệu quả.
Hỗ trợ định giá sản phẩm hoặc dịch vụ
Khi thiết lập một mô hình kinh doanh, doanh nghiệp có thể xác định rõ ràng các yếu tố liên quan đến chi phí sản xuất sản phẩm hoặc dịch vụ. Từ đó, họ sẽ tiến hành định giá sản phẩm hoặc dịch vụ sao cho phù hợp với chi phí sản xuất và tính toán lợi nhuận dự kiến.
Đọc thêm về: Kinh doanh chuỗi là gì? Những yếu tố quan trọng và các lưu ý
Lợi ích của Business Model đối với doanh nghiệp
Xây dựng được mô hình kinh doanh phù hợp có thể giúp doanh nghiệp đạt được những lợi ích và tập trung vào hoạt động kinh doanh chính để phát triển bền vững và tăng lợi nhuận.
- Tập trung vào mục tiêu chính của doanh nghiệp: Các mô hình kinh doanh giúp xác định rõ hướng đi và mục tiêu của doanh nghiệp. Giúp cho các nhà quản lý và nhân viên có thể tập trung vào những mục tiêu thiết thực.
- Tạo ra sự khác biệt và cạnh tranh: Một mô hình kinh doanh tốt có thể giúp doanh nghiệp tạo ra sự khác biệt và lợi thế cạnh tranh so với các đối thủ khác trong cùng ngành, nhờ vậy thu hút được nhiều khách hàng và tăng doanh số.
- Tăng tính minh bạch và hiệu quả: Business model cung cấp những thông tin minh bạch và rõ ràng về hoạt động kinh doanh. Nhờ đó, các doanh nghiệp có thể quản lý và giám sát các quy trình kinh doanh dễ dàng hơn
- Giảm thiểu rủi ro và tăng tính linh hoạt: Một mô hình kinh doanh tốt giúp doanh nghiệp giảm thiểu rủi ro trong kinh doanh và tăng tính linh hoạt trong việc thích nghi với thị trường.
- Hỗ trợ việc quản lý tài chính và đầu tư: Các mô hình kinh doanh giúp cho việc quản lý tài chính và đầu tư trở nên dễ dàng hơn. Giúp doanh nghiệp đạt được lợi nhuận tốt hơn và phát triển bền vững hơn trong thời gian dài.
4 yếu tố chính của Business Model
Mỗi mô hình kinh doanh có 4 yếu tố chính (hoặc 4 khu vực) bao gồm: sản phẩm và dịch vụ, tài chính, khách hàng và kênh phân phối. Sau đây, chúng ta sẽ đi sâu vào tìm hiểu những khu vực này và những gì liên quan đến chúng.
Sản phẩm và dịch vụ
Khu vực này đề cập đến những tính năng, công dụng của các sản phẩm và dịch vụ và những giá trị mà chúng mang lại cho người sử dụng. Mỗi doanh nghiệp trên thị trường đều cung cấp một sản phẩm hoặc dịch vụ nào đó đến khách hàng.
Giá trị của một sản phẩm hoặc dịch vụ không thể hiện ở số tiền khách hàng bỏ ra để mua được nó mà là những lợi ích khách hàng có được khi sử dụng nó.
Tài chính
Khu vực này liên quan đến cách mà doanh nghiệp tạo ra lợi nhuận và quản lý tài chính. Nó bao gồm các yếu tố như chi phí sản xuất và phân phối, giá cả, cách thức thu lợi nhuận và tài chính của doanh nghiệp.
- Doanh thu: Doanh thu bao gồm những khoản mà khách hàng phải trả cho doanh nghiệp để có được sản phẩm hoặc dịch vụ nào đó. Nếu hoạt động trong nhiều lĩnh vực hoặc cung cấp nhiều sản phẩm và dịch vụ khác nhau, doanh nghiệp sẽ có doanh thu từ nhiều lĩnh vực và sản phẩm hoặc dịch vụ khác nhau.
- Chi phí: Để vận hành một doanh nghiệp cần phải chi trả nhiều khoản bao gồm chi phí sản xuất, chi phí nguyên vật liệu, chi phí thuê mặt bằng,… Những chi phí này sẽ tác động trực tiếp đến việc định giá sản phẩm và dịch vụ cũng như lợi nhuận doanh nghiệp nhận được. Ví dụ, với cùng một mức giá bán nhưng một doanh nghiệp có thể có lợi nhuận cao hơn nếu chi phí sản xuất thấp hơn.
Khách hàng
Mục đích chính của doanh nghiệp là bán được sản phẩm hoặc dịch vụ của mình ra thị trường. Hay nói cách khác các doanh nghiệp phải khiến khách hàng mua sản phẩm và dịch vụ của mình.
Vì vậy, các yếu tố liên quan đến khách hàng sẽ bao gồm xác định khách hàng mục tiêu, insight khách hàng và cách thức duy trì mối quan hệ với khách hàng.
- Xác định khách hàng mục tiêu: Thay vì tiếp cận tất cả khách hàng, doanh nghiệp sẽ chỉ chú ý vào một nhóm khách hàng nhưng có nhu cầu tương đồng và tập trung tài nguyên của mình vào việc phát triển sản phẩm hoặc dịch vụ cho phù hợp với nhu cầu của nhóm khách hàng đó. Điều này sẽ giúp doanh nghiệp tiết kiệm chi phí và tạo ra giá trị tốt hơn.
- Insight khách hàng: Insight khách hàng là điều mà mỗi doanh nghiệp đều muốn tìm hiểu để biết được những gì người tiêu dùng mong đợi ở sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp, từ đó cải thiện doanh số và nâng cao lợi nhuận công ty.
- Quan hệ khách hàng: Việc duy trì quan hệ với khách hàng là vô cùng cần thiết để thương hiệu phát triển bền vững. Khi khách hàng hiện tại hài lòng với sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp, họ có xu hướng giới thiệu và chia sẻ đến người khác, giúp tăng khả năng tiếp cận với khách hàng mới.
Kênh phân phối
Khu vực này liên quan đến cách mà doanh nghiệp đưa sản phẩm hoặc dịch vụ đến tay khách hàng. Các kênh phân phối được sử dụng bao gồm nhiều phương thức khác nhau. như:
- Bán lẻ trực tiếp.
- Bán hàng qua mạng.
- Bán hàng qua đại lý.
- Bán hàng qua các cửa hàng bán lẻ.
- Hoặc bán hàng qua các hệ thống phân phối sỉ.
Việc xác định kênh phân phối thích hợp và hiệu quả cho sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp rất quan trọng trong việc định hướng kinh doanh.
Kênh phân phối thích hợp giúp doanh nghiệp tối ưu hóa quy trình, giảm thiểu chi phí, tăng khả năng tiếp cận khách hàng và nâng cao hiệu quả bán hàng.
Các Business Model phổ biến
Sau khi đã hiểu hơn về Business Model là gì vậy thì cùng điểm qua các mô hình kinh doanh phổ biến nhé! Trên thực tế, doanh nghiệp có thể xây dựng mô hình kinh doanh theo một mô hình có sẵn hoặc tự sáng tạo một mô hình kinh doanh mới phù hợp hơn với hoạt động kinh doanh của mình.
Sau đây, Miko Tech sẽ giới thiệu cho bạn một số Business Model phổ biến được nhiều doanh nghiệp sử dụng:
Bán lẻ
Bán lẻ là một mô hình kinh doanh khá thường thấy, trong đó doanh nghiệp bán hàng trực tiếp cho khách hàng cuối cùng thông qua các cửa hàng bán lẻ hoặc các trang web bán hàng trực tuyến. Mô hình này là một trong những mô hình kinh doanh phổ biến nhất và được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp. Bao gồm:
- Thực phẩm.
- Thời trang.
- Điện tử.
- Đồ gia dụng.
- Và nhiều lĩnh vực khác.
Các doanh nghiệp bán lẻ có thể có các cửa hàng bán lẻ, siêu thị hoặc trang web bán hàng trực tuyến để bán sản phẩm của họ cho khách hàng cuối cùng. Các doanh nghiệp bán lẻ có thể bán sản phẩm của họ theo các hình thức khác nhau, bao gồm bán lẻ trực tiếp, bán lẻ qua mạng và bán lẻ qua đại lý.
Thương mại điện tử
Thương mại điện tử (hay còn gọi là E-commerce) là một mô hình kinh doanh trực tuyến, trong đó doanh nghiệp sử dụng các công nghệ và hệ thống thương mại điện tử để bán hàng và cung cấp dịch vụ cho khách hàng qua mạng Internet.
Trong mô hình kinh doanh thương mại điện tử, doanh nghiệp có thể sử dụng nhiều kênh bán hàng trực tuyến như:
- Website bán hàng.
- Ứng dụng di động.
- Trang web đấu giá.
- Thị trường trực tuyến.
- Và các kênh bán hàng khác.
Khách hàng có thể mua hàng và thanh toán qua các phương thức thanh toán trực tuyến hoặc chuyển khoản ngân hàng.
Mô hình kinh doanh thương mại điện tử cho phép doanh nghiệp đưa sản phẩm và dịch vụ của mình đến với nhiều khách hàng ở khắp mọi nơi trên thế giới. Nó cũng cho phép doanh nghiệp tiết kiệm chi phí vận hành bằng cách giảm bớt chi phí cho nhân viên và kho hàng.
Doanh nghiệp cũng có thể tiếp cận được nhiều khách hàng tiềm năng hơn bằng cách quảng cáo và marketing trực tuyến.
Đọc thêm về: Sàn thương mại điện tử là gì? Các mô hình sàn TMĐT hiện nay
Môi giới
Môi giới là một mô hình kinh doanh phổ biến trong nhiều lĩnh vực, trong đó một công ty trung gian kết nối giữa người mua và người bán hoặc giữa nhà cung cấp và khách hàng. Mô hình này được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp, bao gồm bất động sản, tài chính, chứng khoán, bảo hiểm và nhiều ngành khác.
Công ty môi giới có thể cung cấp nhiều dịch vụ khác nhau, bao gồm:
- Tư vấn.
- Trung gian giao dịch.
- Quản lý rủi ro.
- Quản lý danh mục.
Trong một số trường hợp, mô hình kinh doanh môi giới có thể là một phần của một hệ thống phân phối lớn hơn. Trong đó các đại lý môi giới hoạt động cùng nhau để cung cấp dịch vụ đến khách hàng cuối cùng.
Mô hình kinh doanh môi giới thường được sử dụng để giúp các bên tham gia tiếp cận các cơ hội kinh doanh mới và đạt được các mục tiêu kinh doanh của họ. Các công ty môi giới thường thu nhập từ phí trung gian hoặc phí dịch vụ được tính dựa trên giao dịch được thực hiện hoặc dựa trên mức độ hoạt động của khách hàng.
Nhượng quyền thương mại
Nhượng quyền thương mại (Franchising) là một mô hình kinh doanh mà trong đó một doanh nghiệp (người nhượng quyền) cung cấp cho các đối tác (người được nhượng quyền) các quyền sử dụng thương hiệu, sản phẩm, quy trình kinh doanh, đào tạo, hỗ trợ kinh doanh và các yếu tố khác. Để họ có thể vận hành một cửa hàng hoặc một địa điểm kinh doanh theo chuẩn của người nhượng quyền.
Mô hình này cho phép các đối tác khác sử dụng thương hiệu, sản phẩm và dịch vụ của người nhượng quyền. Đồng thời họ phải trả cho người nhượng quyền một khoản tiền được gọi là phí nhượng quyền và phí hoạt động.
Các đối tác nhượng quyền thường được hỗ trợ bởi người nhượng quyền trong các lĩnh vực như đào tạo, tư vấn kinh doanh, quản lý và tiếp thị sản phẩm.
UGC
User-generated content business model là mô hình kinh doanh dựa trên nội dung người dùng tạo ra. Đây là mô hình mà doanh nghiệp cung cấp nền tảng hoặc môi trường cho người dùng tạo ra và chia sẻ nội dung. Các loại nội dung này có thể là hình ảnh, video, bình luận, đánh giá hoặc bài viết được tạo ra bởi người dùng trên các trang web hoặc ứng dụng mạng xã hội.
Mô hình kinh doanh này tạo ra lợi nhuận bằng cách thu hút lượng lớn người dùng và tạo ra nội dung mới, tạo ra giá trị cho doanh nghiệp.
Doanh nghiệp có thể tạo ra doanh thu từ:
- Quảng cáo trên trang web hoặc ứng dụng.
- Tạo ra chi phí đăng ký hoặc cước phí đăng ký cho các tính năng hoặc chức năng cao cấp.
- Cung cấp các sản phẩm hoặc dịch vụ liên quan đến nội dung được tạo ra bởi người dùng.
Mô hình kinh doanh dựa trên nội dung người dùng tạo ra thường được sử dụng trong:
- Các ứng dụng mạng xã hội.
- Diễn đàn trực tuyến.
- Cộng đồng chia sẻ video.
- Trang web đánh giá sản phẩm và dịch vụ.
- Và nhiều lĩnh vực khác.
Các công ty hàng đầu trong lĩnh vực này bao gồm Facebook, YouTube, Reddit, Yelp và TripAdvisor.
Đọc thêm về: User generated content là gì? Cách tối ưu UGC như thế nào?
Các bước xây dựng mô hình kinh doanh
Để thiết lập một mô hình kinh doanh hiệu quả, hãy thực hiện theo các bước sau để đảm bảo bạn không bỏ sót bất cứ mảng quan trọng nào.
Bước 1: Xác định rõ mục tiêu kinh doanh
Trước khi xây dựng mô hình kinh doanh, bạn cần xác định mục tiêu của doanh nghiệp. Bạn nên đặt ra các mục tiêu cụ thể và rõ ràng về doanh thu, lợi nhuận và thị phần.
Bước 2: Nghiên cứu thị trường
Nghiên cứu thị trường giúp bạn hiểu rõ hơn về khách hàng tiềm năng, đối thủ cạnh tranh và các xu hướng của thị trường. Bạn cần thu thập và phân tích thông tin về khách hàng, sản phẩm và dịch vụ của doanh nghiệp.
Bước 3: Xác định sản phẩm hoặc dịch vụ
Bạn cần xác định sản phẩm hoặc dịch vụ mà doanh nghiệp sẽ cung cấp và nghiên cứu về những sản phẩm hoặc dịch vụ tương tự của đối thủ cạnh tranh.
Bước 4: Xây dựng mô hình kinh doanh
Bạn cần xác định mô hình kinh doanh phù hợp với sản phẩm hoặc dịch vụ của doanh nghiệp. Bạn có thể sử dụng một trong những mô hình kinh doanh phổ biến hoặc phát triển một mô hình kinh doanh mới.
Bước 5: Xác định nguồn vốn
Bạn cần xác định nguồn tài chính để triển khai kế hoạch kinh doanh. Bạn có thể sử dụng nguồn vốn từ các nhà đầu tư, vay vốn từ ngân hàng hoặc sử dụng nguồn tài chính từ bản thân doanh nghiệp.
Bước 6: Lên kế hoạch kinh doanh
Bạn cần xây dựng kế hoạch kinh doanh chi tiết bao gồm các thông tin về sản phẩm hoặc dịch vụ, mô hình kinh doanh, chiến lược marketing, kế hoạch tài chính và các chỉ tiêu đánh giá kết quả.
Bước 7: Kiểm tra và điều chỉnh
Sau khi hoàn thành kế hoạch kinh doanh, bạn cần kiểm tra và tinh chỉnh để đảm bảo rằng nó thực tế và hiệu quả. Bạn có thể thay đổi hoặc điều chỉnh kế hoạch nếu cần thiết để phù hợp với tình hình thị trường và hoàn cảnh kinh doanh.
Mời bạn tìm hiểu toàn tập về cách tạo lập mô hình kinh doanh thông qua cuốn sách nổi tiếng Business Model Generation – Tạo lập mô hình kinh doanh dưới đây:
Những câu hỏi thường gặp về Business Model
Sự khác biệt giữa mô hình kinh doanh và kế hoạch kinh doanh là gì?
Kế hoạch kinh doanh là một lộ trình toàn diện chỉ ra cách một công ty mong đợi đạt được các mục tiêu của mình. Trong khi mô hình kinh doanh là một khung khái niệm phác thảo cách một công ty tạo ra thu nhập
Mô hình kinh doanh hay kế hoạch kinh doanh có trước?
Kế hoạch kinh doanh là yếu tố giải thích làm thế nào một doanh nghiệp có lãi. Một mô hình kinh doanh được tạo ra để đạt được mục tiêu chính của kế hoạch kinh doanh, chính là thu được các khoản đầu tư.
Nếu nói về các giai đoạn, thiết kế một mô hình kinh doanh là ưu tiên hàng đầu, sau đó tạo ra một kế hoạch kinh doanh.
Đổi mới mô hình kinh doanh là gì?
Đổi mới mô hình kinh doanh là nghệ thuật nâng cao lợi thế và tạo ra giá trị bằng cách thực hiện đồng thời — và hỗ trợ lẫn nhau — những thay đổi đối với cả đề xuất giá trị của một tổ chức đối với khách hàng và đối với mô hình hoạt động cơ bản của nó.
Khi nào bạn nên tạo một mô hình kinh doanh?
Miko Tech thấy rằng trung bình, những doanh nhân thành công nhất là những người đã viết kế hoạch kinh doanh từ 6 đến 12 tháng sau khi quyết định thành lập doanh nghiệp. Viết một kế hoạch trong khung thời gian này đã tăng khả năng thành công của dự án kinh doanh lên 8%.
Lời kết
Một doanh nghiệp có thể cần rất nhiều thời gian để tìm ra Business Model phù hợp, dù vậy thì những lợi ích mà một mô hình kinh doanh bền vững có thể mang lại cho doanh nghiệp những giá trị vô cùng to lớn. Hy vọng với bài viết trên, Miko Tech đã cung cấp cho bạn những kiến thức về Business Model là gì, những yếu tố của mô hình kinh doanh và một số mô hình phổ biến.
Trần Tiến Duy tốt nghiệp cử nhân chuyên ngành Thương Mại Điện tử tại trường đại học Sư Phạm Kỹ Thuật TPHCM. Từng Phụ trách mảng SEO Website tại nhiều lĩnh vực như giáo dục, công nghệ, thực phẩm, đồ dùng gia dụng, …v.v
Trần Tiến Duy hiện đang là Giảng viên Digital Marketing với chuyên môn chính là SEO tại trường Cao Đẳng FPT Tp.HCM.
Với hơn 5+ năm kinh nghiệm training & quản lý nhân sự về quản lý các dự án SEO/ Content SEO.
Hiện tại Trần Tiến Duy là SEO Manager tại công ty Miko Tech Agency chuyên về Thiết Kế Website, với sự Quản lý của anh đã đưa Miko Tech trở thành công ty chuyên về Thiết Kế Website thuộc TOP ngành trên nền tảng Internet hiện nay. Ngoài ra anh Trần Tiến Duy còn đào tạo training nhân viên. Ngoài ra anh Trần Tiến Duy còn đào tạo training nhân viên khoá học SEO Website nội bộ cho Doanh nghiệp giúp Doanh Nghiệp tối ưu tốc độ website phát triển kinh doanh mạnh mẽ hơn trong thời đại công nghệ số 4.0 hiện nay.
Anh Trần Tiến Duy còn chia sẻ miễn phí những Tool SEO hiệu quả giúp anh em SEOer tiết kiệm thời gian và được rất nhiều anh em trong giới SEOer và sinh viên sử dụng tại website: trantienduy.com/tool/
